افرادی هستند که در خلوت خود به طور ارادی یا غیر ارادی به کندن موهای خود مشغول میشوند و بیشتر آنها با وجود تلاش های مکرر در خصوص انجام ندادن این عمل موفقیت چندانی به دست نمی آورند و این عمل را تنها یک عادت بد و مخرب میدانند در صورتی که یک اختلال روانی است به نام تریکوتیلومانیا یا وسواس موکنی.
در نظر افراد مبتلا به اختلال تریکوتیلومانیا اینطور به نظر میرسد که مبتلا به یک اختلال ناشناخته و عجیب هستند ولی اختلال تریکوتیلومانیا یا موکنی چندان هم ناشناخته نیست و چیزی حدود ۱ تا ۳ درصد از جمعیت در طول عمر خود تجربه اختلال یا وسواس موکنی را داشته‌اند و این یعنی در جمعیت ۸۳ میلیونی ایران، حدود ۸۳۰ هزار تا ۲٫۵ میلیون نفر به این مشکل مبتلا هستند.اما با وجود بزرگی این عدد و این جمعیت دلیل ناشناخته تصور کردن آن را میتوان به مخفیانه انجام دادنش نسبت داد. این بدان معنی است که افرادی که مبتلا به اختلال تریکوتیلومانیا هستند به صورت مخفیانه و در خلوت خود به کندن موهای خود مشغول میشوند. این موها میتواند شامل موهای سر، ابرو، مژه، ریش و در مواردی موهای بدن باشد که در دراز مدت مشکلات جسمی و روانی متعددی برای بیمار به وجود می آورد که بدون درمان امکان و احتمال بهبودی کمی وجود دارد.
تریکوتیلومانیا چیست؟
تریکوتیلومانیا یک اختلال روانی محسوب میشود که در آن فرد توان مقابله با میل شدید کندن موهای خود را ندارد و در نهایت پس از کنده شدن موهای خود به لذت بالایی دست می یابند و احساس آرامش کسب میکنند. در بیشتر بیماران میل کندن موی سر دیده میشود که باعث کم شدن و یا طاسی در برخی از نقاط سر بیماران میشود ولی این اختلال تنها مختص موی سر نیست و شامل کندن ابروها، مژه ها، ریش و سیبیل و سایر نقاط بدن نیز میشود.سن بروز اختلال تریکوتیلومانیا از اوایل دوره نوجوانی یعنی ۱۰ تا ۱۳ سالگی میباشد ولی ممکن است در بزرگسالی نیز این اختلال روانی به وجود دارد.
بد نیست بدانید که اکثر افرادی که دارای مشکل اختلال موکنی و یا تریکوتیلومانیا هستند، ترجیح می‌دهند آن را پنهان کنند.وسواس تریکوتیلومانیا در عملکرد فرد اختلال زیادی ایجاد میکند؛ از جمله آنکه آنها قادر نیستند بدون پوشاندن نقاطی از بدن که موهای آن را کنده‌اند، در اماکن عمومی ظاهر شوند، به استخر نمی‌روند، وقت زیادی را صرف کندن مو میکنند و بناچار مداوماً تاخیر دارند.
نشانه‌های تریکوتیلومانیا
بر اساس کتاب DSM5.میتوان نشانه های زیر از نشانه های بروز اختلال مو کنی نامید. اگر بیماری این نشانه های داشته باشد میتوان نتیجه گرفت دچار این اختلال شده است و نیاز است تحت درمان قرار بگیرد
1.تلاش مداوم برای کندن مداوم موهای خود
2.احساس تنش و اضطراب قبل از کندن موها و کسب حس آرامش و لذت پس ازکندن موها
3.تلاش برای توقف یا کم کردن کندن موها که در بیشتر مواقع با شکست مواجه میشود
4.احساس خارش و یا سوزش در قسمتهایی که موهایش کنده شده
5.کندن موهای به صورت مکرر و در اغلب مواقع به طور ناخودآگاه
6.احساس نیاز به رفتارهای تکرارشونده با موها (مثل پیچاندن موها دور انگشتان دست یا شمردن موها)
7.گاز گرفتن، جویدن یا خوردن موهای کشیده شده
8.علاوه بر این بسیاری از افرادی که تریکوتیلومانیا دارند پوست خود را می کَنند، ناخن ها خود را گاز می زنند، لبهایش را می جوند
9.در مواردی نیز کندن موهای عروسک ها و یا حیوانات خانگی نیز از نشانه های بروز این اختلال محسوب میشود.
لازم است توجه کنید که کندن موها نباید ناشی از مصرف مواد و یا مشکلات پزشکی دیگر باشد
انواع کندن موها در اختلال تریکوتیلومانیا
کندن موها در این اختلال به دو صورت انجام میشود. یعنی فرد هم به صورت آگاهانه و ارادی موهای خود را میکند و هم به صورت غیر ارادی مشغول به کندن میشود
به صورت آگاهانه
در این حالت فرد کاملا به صورت اگاهانه مشغول به کندن موهای خود میشود. به‌طور مثال، در حالیکه در آینه نگاه میکنند، با دقت بعضی موهای خود را جدا کرده و میکنند و پس از کندن حس لذت و آرامش به فرد دست میدهد.
به صورت ناآگاهانه
گروهی دیگر بدون آگاهی و به‌طور غیر ارادی موهای خود را میکنند و تنها پس از آنکه موهای خود را کندند، از عمل خود آگاه میشوند.
عوامل بروز وسواس تریکوتیلومانیا
علت اصلی تریکوتیلومانیا مشخص نیست. برخی از نواحی مغز مسئول کنترل احساسات و حرکات و عادت‌ها هستند. ممکن است تغییر در عملکرد پیام‌رسان‌های عصبیِ مرتبط با این نواحی به تریکوتیلومانیا منجر شود. در برخی گزارش‌ها، بیماران ادعا کرده‌اند با کندن موها میزان استرس و خستگی‌شان کم میشود. برخی افراد هنگام بروز احساسات منفی شروع به کندن موها میکنند. اما طبق تحقیقات انجام شده میتوان گفت وسواس موکنی یا تریکوتیلومانیا دارای عامل زیستی و وراثتی نیز میباشد. اما آمادگی زیستی تنها فاکتور بروز این مشکل نمی‌باشد و عوامل دیگری نیز همچون خلق و خو، محیط و میزان استرس خانواده در بروز این مشکل دخالت دارند.
در این خصوص فرضیات زیادی وجود دارد از جمله اینکه درد اندک کندن مو موجب تخلیه تنش و خستگی میشود و احساس آرامش و لذت را منتقل میکند و یا موکندن همانند یک فعالیت ذهنی آگاهانه باعث تمرکز بر روی دست شده و باعث میشود اضطراب از بین برود یا کاهش بیابد.
روش‌های پیشگیری از تریکوتیلومانیا
هیچ روش اثبات‌شده‌ای برای پیشگیری از اختلال کندن مو وجود ندارد. اقدام به درمان در مراحل اولیه بیماری، به پیشگیری از پیشرفت بیماری کمک شایانی خواهد کرد. یادگیری روش‌های مدیریت استرس نیز یکی دیگر از روش‌هایی است که ممکن است مانع بروز نشانه‌های این اختلال شود؛ چراکه استرس یکی از عوامل محرک در کندن موهاست.
روش های درمان
تحقیقات در زمینه درمان اختلال کندن مو محدود هستند. با این حال، برخی از گزینه های درمانی در کاهش کشیدن موهای بیماران و یا متوقف کردن کامل کشیدن مو، کمک بسیاری به بیماران کرده اند. در ابتدا باید علت اصلی اختلال موکنی کشف شود. استفاده از روش “وارونه سازی عادت” بیشترین موفقیت را در اثربخشی این اختلال داشته است. به دلیل اینکه مو کندن یک عادت است با این روش سعی میشود تا این عادت جایگزین کار دیگری شود. در واقع به شما یاد داده میشود که به رفتارهای تکرار شونده خود، درست لحظاتی قبل از موکنی توجه داشته باشید تا بتوانید رفتارهای لذت بخش دیگری مانند آدامس جویدن یا کرم زدن به پوست را جایگزین کنید. روش‌های مدیریت استرس در درمان این اختلال موکنی بسیار اهمیت دارد. به دلیل اینکه این اختلال معمولا در جواب به استرس های محیطی بروز پیدا می کند، در نتیجه باید مشاوره وسواس برای درمان وسواس و رفتار مو کنی فرد انجام شود. در موارد شدیدتر میتوان از یک دوره دارو درمانی برای درمان این اختلال بهره برد.