ترس شما را از خطر محافظت می کند، اما فوبیا احساس ترس شدید و بیمارگونه از چیزی است که در واقع خطری شدید یا واقعی محسوب نمی شود. ترس بی اندازه و غیر منطقی که افراد در هنگام مواجه با شرایط، اماکن، فعالیت و یا شئ خاص با آن مواجه می شوند. افرادی که فوبیا دارند بعضی اوقات احساس میکنند که اضطراب و ترسشان موجه نیست، اما مسئله اینجاست که کاری از دستشان برای غلبه بر آن بر نمیآید. فوبیا میتواند آنقدر قوی باشد که زندگی شما را مختل کند.
فوبی حیوانات
فوبی حیوانات یکی از نمونه های شایع فوبیا در تمامی جوامع است. فوبی حیوانات هم درحقیقت ترسی شدید و غیر منطقی از حیوانات است. اکثر افراد سطحی از ترس از حیوانات را دارند؛ ولی این ترس در افراد مبتلا به فوبی حیوانات، بسیار شدیدتر است.
دلیل بروز فوبی حیوانات
مانند سایر انواع فوبیاها، درمورد فوبی حیوانات هم دلیل مشخصی در دست نیست؛ بلکه بیشتر بخاطر تجارب گوناگون و شخصی افراد است که از فردی به فرد دیگر متفاوت است. یکی از دلایل عمده این اختلال مربوط به خاطرات تلخ و دردناک دوران کودکی است که مربوط به حیوانات است و ممکن است که فرد فقط شاهد آن حادثه بوده باشد و یا حتی شنونده آن بوده باشد؛ اما همین خاطره ای که توسط والدین، بدون توجه به سن پایین کودک و در حضور او تعریف میکنند، در وجود کودک نهادینه میشود و درصورت درمان نشدن، باعث حادتر شدن وضعیت در سنین بالاتر میشود؛ تا جاییکه ممکن است فرد در زندگی شخصی و اجتماعی خود هم دچار مشکلاتی شود.
علایم فوبی حیوانات
- دچار ترس و هراس میشوند
- واکنشهای ناخودآگاه یا غیرقابل کنترل از خود بروز میدهند
- ضربان قلبشان بشدت بالا میرود
- نفس هایشان بریده بریده میشود
- میلرزند
- شدیدا از تمام حیواناتی که از آنها میترسند، دوری میکنند
راه های درمان فوبی حیوانات
در بین انواع فوبیاها، فوبی حیوانات از جمله موارد نسبتا راحت برای درمان است؛ چراکه علت این فوبیا یا ترس موردی کاملا ملموس است. در فوبی حیوانات افراد بطور مشخص از حیوانات میترسند.
بهترین روش برای رهایی از هر نوع ترسی، بررسی و روبرو شدن با اساس و ریشه هراس است و روش درمان فوبی حیوانات هم از این قاعده مستثنا نیست روش های درمانی فوبی حیوانات می تواند شامل اقدامات زیر باشد:
یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان فوبیاهای خاص، روش درمانی رفتاری-شناختی است که طی آن از یک شیوهحساسیت‌زدایی به کار گرفته میشود. در این شیوه، فرد را با یک روش حساب‌شده و مصون در معرض موضوع یا موقعیتی که از آن ترس دارد، قرار میدهند که معمول‌ترین آن شیوه حساسیت‌زدایی تدریجی است. مثلاً فرد با کمک دکتر یا درمانگر نخست در ذهن و با کمک قوه تخیل و سپس در واقعیت با عامل ترس مواجه میشود. به عنوان مثال از فرد می‌خواهند تا ابتدا سگ را در ذهن مجسم کند، سپس عکس‌هایی از سگ را ببیند، و سرانجام در واقعیت به یک سگ نگاه کند و او را لمس کند. البته بین این مراحل، به اندازه کافی فاصله در نظر گرفته میشود. در ادامه با راهکارهایی اورده ایم که می توانید این با این فوبی در خود مقابله کنید
۱. گام اول در درمان فوبیا شناخت ترستان است
اگر در تعیین دقیق فوبیای‌تان با مشکل مواجه هستید، فهرستی از چیزهایی را بنویسید که باعث ترس شما میشوند. ممکن است این‌گونه بتوانید ترس اصلی‌تان را شناسایی کنید و در درمان فوبیا موفق باشید.
۲. اهداف‌تان را بنویسید.
برای درمان فوبیا سعی کنید اهداف ملموس و دست‌یافتنی وضع کنید. این کار میتواند در طول دوره‌ی درمان فوبیا کمک‌رسان باشد که از مزایای این اهداف بهره بگیرید. مجموعه‌ای از اهداف را در سطوح مختلف بنویسید. دستاوردهای کوچک میتواند به شما در رسیدن به اهداف سخت‌تر کمک کند. مثلا می خواهم ترس از سگ یا مار را در خود از بین ببرم.
۳. یک استراتژی مقابله‌ای داشته باشید.
باید بدانید که استراتژی مقابله‌ای‌تان بهتر است با دستیابی به اهداف‌تان تغییر کند. هرچند ممکن است در ابتدا با مشغول کردن خودتان به کارهای دیگر با این ترس مقابله کنید، ولی ممکن است در نهایت بتوانید برای دوره‌های زمانی کوتاهی با ترستان مقابله کنید
۴. از تکنیک‌های آرامش‌بخش استفاده کنید
تمرینی را پیدا کنید که به شما آرامش می‌بخشد. هر فردی به شیوه ي مختلفی به آرامش می‌رسد، پس روشی را پیدا کنید که برای شما کارساز است. ممکن است تنها یک صحنه‌ی آرامش‌بخش را تصور کنید، تنش‌های بدن‌تان را آزاد کنید، تمرین تنفس کنید، یا مراقبه کنید. به این روش،وقتی با فوبیای‌تان مواجه می‌شوید، می‌توانید بر ترستان فائق بیائید و درمان فوبیا موفقی داشته باشید.
۵. موقعیت‌هایی را بنویسید که با فوبیای‌تان مواجه می‌شوید.
تا جاییکه امکان دارد با جزئیات این کار را انجام دهید و تمام تجاربی را که داشته‌اید بنویسید، از یک اضطراب کم گرفته تا وحشتناک‌ترین آنها. این کار به شما کمک خواهد کرد با ترستان در سطوح مختلف برخورد کنید. به‌عنوان مثال، اگر از سگ میترسید ممکن است از تصور سگ، تا مواجه شدن و لمس یک سگ خانگی دچار وحشت شوید. پس به ترتیب ترستان را روی کاغذ بیاورید.
۶. موقعیت‌ها را رتبه‌بندی کنید.
فهرست موقعیت‌های‌تان را براساس اضطراب‌آورترین و ترسناک‌ترین آنها رتبه‌بندی کنید. فهرست‌تان را با موقعیت‌هایی شروع کنید که شما را کمی مضطراب میکنند. ترسناک‌ترین موقعیت‌ها را در انتها قرار دهید. به‌عنوان مثال، اگر از سگ میترسید، فهرست شما احتمالا با نگاه کردن به تصویر یک سگ شروع شود و به دیدن یک سگ بیرون از پنجره، آن سوی خیابان برسد، و با دیدن یک سگ بزرگ بدون قلاده تمام شود.
۷. کم کم در فهرست‌تان به پیش بروید
وقتی بر یکی از موارد فهرست مسلط شدید، به‌سراغ مورد بعد بروید تا زمانی‌که به ترسناک‌ترین موقعیت‌تان برسید. موفق شدن در برخی موارد ممکن است به زمان بسیار زیادی نیاز داشته باشد. به‌عنوان مثال، شما بر ترستان نسبت به تصویر یک عنکبوت زودتر از گرفتن یک عنکبوت در دست غلبه می‌کنید.
۸. در واقعیت به دنبال این موقعیت‌ها باشید.
وقتی با تجسم و حفظ آرامش این فهرست را به پایان رساندید، به دنبال فوبیای‌تان رد زندگی واقع بگردید.
قبل از آن‌که به سراغ موقعیت‌های ترسناک بروید، با موقعیت‌هایی شروع کنید که کمترین اضطراب را برای‌تان ایجاد میکنند.
۹. به مقابله با ترستان ادامه دهید.
حتی زمانی‌که بر بزرگ‌ترین ترستان غلبه کردید، بازهم به قرار گرفتن در موقعیت های ترس‌آور ادامه دهید تا این ترس هیچگاه دوباره بازنگردد. در معرض مداوم این ترس قرار گرفتن به شما اجازه می‌دهد واکنش‌تان را نسبت به این ترس مدیریت کنید.
۱۰. برای کاری که به‌خوبی از پس آن برآمده‌اید به خودتان پاداش دهید.
شاید یکی از دلایلی که از سگ میترسید این است که تجربه‌ی بدی در کودکی داشته‌اید. ذهن شما به این تجربه چنگ می‌زند، و آن را به فوبیا تبدیل می‌کند. زمانی‌که بر این ترستان پیروز شوید و بدون احساس ترس با یک سگ بزرگ مواجه شوید، به خودتان پاداش دهید. یک بستنی خوشمزه یا قهوه‌ای که دوست دارید را بخورید. با این‌کار ذهن‌تان شروع می‌کند به پیوند دادن چیزهای خوب به آن‌چه که تا امروز حسابی از آن می‌ترسیدید.
اگر احساس کردید گیر افتاده‌اید و نمی‌توانید کاری انجام دهید از کمک خواستن از دیگران نترسید. ممکن است فردی که از او کمک می‌خواهید بتوانید در غلبه بر این ترس به شما کمک کند. گاهی نیاز هست با متخصصی مشورت کنید تا برخی باورهای مشکل ساز و مرتبط با ترستان را از بین ببرد.
با ما همراه باشید.
صبا اسدی
رواندرمانگر کودک و نوجوان و خانواده درمانگر
مرکز مشاوره نجوای زندگی